Türkiye Türkçesi Ağızlarında Fiil Çekimi

Türkiye Türkçesi Ağızlarında Fiil Çekimi Künye Bilgileri

Özgür Ay'ın yazdığı orijinal, bandrollü ve ilk baskı Türkiye Türkçesi Ağızlarında Fiil Çekimi kitabı ikinci sayfa künye bilgileri şu şekilde:

• ISBN 978-975-16-2205-1
  
• Orijinal İsmi, Türkiye Türkçesi Ağızlarında Fiil Çekimi
• Yazar, Özgür Ay
• Baskı, İkinci Baskı, Ağustos 2020, Ankara
• Ölçüler, 16,0 x 24,0 cm
• Sayfa sayısı, 901 sayfa
• Dil, Türkçe
• Yayınevi, Türk Dil Kurumu
• Bandrol, Var
• Durum, 10/10 (yeni)

Türkiye Türkçesi Ağızlarında Fiil Çekimi Hakkında

Kitapta “Türkiye Türkçesi ağızları” tabiri ile, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde kalan ağızlar kastedilmiş, ulaşma güçlüğünden dolayı Türkiye Türkçesinin ülkemiz sınırları dışında kalan ağızlarından derlenmiş metinlere yer verilmemiştir.

Çalışma hazırlanırken, konu ile ilgili literatür taraması yapılmıştır. 54 ilden derlenmiş ve çoğu yayımlanmış metinlere ulaşılmıştır. Ulaşılan metinlerde geçen fiil çekim ekleri taranmış ve tek tek fişlenmiştir. Örnek şekilleri metinlerden tararken, sadece şekil değil, şeklin geçtiği kelimenin bulunduğu cümle de fişlenmiştir. Cümlenin anlamında ve fiil çekiminde etkisinin olduğu düşünülen durumlarda, şeklin geçtiği cümle ile beraber ilgili cümleler de alınmıştır. Örnek metinlerin yanında parantez içinde, derlendikleri şehir isimlerinin kısaltmalarına, varsa ilçe ve köy isimlerine de yer verilmiştir. Bu yer isimlerinden sonra da sırasıyla cümlenin derlendiği eserin kısaltması, eserdeki sayfa, metin (Roma rakamıyla) ve satır numaraları belirtilmiştir. Metinleri numaralandırılmamış eserlerden alınan örneklerde, eser adı kısaltmalarından sonra sadece örneğin geçtiği sayfa (bazen de sayfa ve metin) numaraları belirtilmiştir. Şekillerin Türkiye Türkçesindeki dağılımını göstermesi ve bundan sonra yapılacak çalışmalara da katkıda bulunması amacıyla örneklerin sayısı bol tutulmuştur.

Türkiye Türkçesi ağızları üzerinde bu tür değerlendirme çalışmalarının yapılmasını güçleştiren en büyük sorun, hiç kuşkusuz, ağızlardan derlenen metinlerdeki çeviri yazı işaretlerinin farklı olmasıdır. Çalışmamızda taradığımız metinlerde kullanılan çeviri yazı işaretlerini olduğu gibi almayıp, bunları daha önce buna benzer çalışmalarda yapıldığı gibi, Türk Dil Kurumu’nun tavsiye ettiği çeviri yazı işaretleri ile değiştirdik. Bu alfabede bulunmayan ancak metinlerde kullanılan değişik işaretleri ise değiştirmeden olduğu gibi kullandık. nekitap.com

Çalışmanın çatısı iki bölüm halinde kurulmuştur. Türkiye Türkçesi ağızlarında kullanılan fiil çekim eklerinin fonetik özelliklerinin, çekimlenişlerinin ve işlevlerinin incelendiği Birinci Bölüm çalışmamızın merkezini teşkil etmektedir. Bu bölümde şekillerine göre ekler temel alınmış ve taranılan eserlerden alınan örnek cümlelerle eklerin Türkiye Türkçesi ağızlarındaki kullanımları ve fonetik varyantları ayrıntılı olarak incelenmiştir. Ekleri tanımak ve karşılaştırma imkânı sağlamak için, öncelikle her ekin Eski Türkçedeki, Eski Anadolu Türkçesindeki, diğer Türk şivelerindeki ve Türkiye Türkçesi aydın konuşmasındaki şekilleri ile ilgili bilgiler verilmiş, daha sonra eklerin Türkiye Türkçesi ağızlarındaki kullanılışlarına geçilmiştir. Türkiye Türkçesi ağızlarındaki zaman ve kip ekleri de, şekillerine ve işlevlerine göre ikiye ayrılarak incelenmiştir. Şekilleri kısmında, ekin kullanılışında görülen genel fonetik özellikler ve fonetik varyantları verilerek çekimlenmesi pek çok yönden incelenmeye çalışılmıştır. Her ekin hikâye, rivayet ve katmerli birleşik çekimleri ile -DIr ekiyle kullanılışı ve “ol-” fiili ile yapılan birleşik çekimleri yine ekin çekimlenişinin incelendiği kısımda verilmiştir. İşlevleri kısmında ise ekin üstlendiği asıl ve diğer işlevleri ile tarzları ayrı ayrı başlıklarla ele alınmıştır. Bu bölümde ayrıca, Türkiye Türkçesi aydın konuşmasında kullanılan fiil çekim eklerinin yanı sıra, zaman ve kip işlevini üstlendiğini düşündüğümüz ve Türkiye Türkçesi gramerlerinde yer verilmeyen değişik şekillere (-mAk/-mA gerek, -mAk/-mA lazım, -(y)IP batı(r)/-(y)IP yata(r), -sA gerek vb.) ve yapılan göçler sonucunda Anadolu’nun sınırlı bölgelerinde kullanılan diğer lehçelere ait eklere (-KAn, -(y)IP vb.) de yer verilmiştir. Türkiye Türkçesi ağızlarında fiil çekiminde kullanılan eklerin fazla olması ve fonetik varyantlarının çok çeşitli olması bu bölümün hacminin artmasında etkili olmuştur... (Araştırmada Kullanılan Materyal ve Yöntem bölümünden)

İçindekiler

Ön Söz

Birinci Bölüm: Fiil Çekiminde Kullanılan Ekler

İkinci Bölüm: Zamanlar ve Kipler

Sonuç

Ekler Dizini

Kaynakça